فارس پيشتاز انقلاب مشروطه
قهرمان ميرزا عين‌السلطنه وضع فارس اين زمان را، در شش ماهه پاياني سلطنت ناصرالدين شاه و اوائل سلطنت مظفرالدين شاه، چنين توصيف کرده است:
«ناظم‌الدوله را حاکم فارس کردند. عقل‌ها حيرت دارد. اين هم برادر نظام العلماء است. هميشه وزيرمختار [بوده] و در خارجه خدمت داشته، هيچ وقت حکومت نکرده. از حکومت اطلاع ندارد. يا فرانسه بايد حرف بزند يا ترکي، زبان فارسي بلد نيست. حالا که حاکم است و رکن‌الدوله معزول. خيلي در اين ايام فارس شلوغ بود. ايل قشقايي شهرها و دهات را غارت کردند. مال‌التجارة تجار هر چه بود بردند. مي‌گويند معادل يک کرور تومان به اهل فارس و تجار خسارت و ضرر وارد آمد. تمام را ايل عرب و قشقايي بردند.
انقلاب مشروطيت و جهاد مجتهد لاري
حاج سيد عبدالحسين مجتهد لاري (متولد 1265 ق.، متوفي 4 شوال 1342/ 15 ارديبهشت 1303 ش.)، نياي خاندان آيت‌اللهي، پسر سيد عبدالله، دزفولي‌الاصل و زاده نجف بود. تحصيلاتش را در محضر ميرزاي شيرازي و ساير علماي عتبات، مانند آخوند ملا حسينقلي همداني و آخوند ملا محمد ايرواني (فاضل ايرواني)، به پايان برد. در بيست و سه سالگي به اخذ درجه اجتهاد نائل آمد و در زمره فقيهان برجسته و شاگردان خاص ميرزا جاي گرفت. در سال 1309 ق.، به درخواست مردم لارستان و به امر ميرزا به لارستان رفت. از ابتدا به مسائل سياسي توجه ويژه داشت و از نخستين اقدامات او اخراج ميسيونرهاي پروتستان، به‌طور عمده انگليسي، از فارس بود.
يکي ديگر از بازوان مقتدر نظامي مجتهد لاري در خطه لارستان حاجي غلامحسين خان معروف به «حاجي خان»، حاکم وراوي، و نياي خاندان رامشي است.
«حاجي غلامحسين خان پسر قائد علي‌اکبر مردي مدير و مدبّر و باتقوا و سياستمداري برجسته بود و چه از نظر اقتصادي و چه از نظر ايماني و چه از نظر حکومتي فوق‌العاده بود که در زمان او منطقه وراوي با امنيت کامل و مرفه [بود و او] سيطره حکومتي خود را تا لار رسانيد و مورد توجه روحانيت معظم منطقه... بود مخصوصاً مرحوم سيد عبدالحسين مجتهد لاري به نامبرده عنايت داشته و از سال 1299 قمري، بعد از مرحوم قائد علي‌اکبر، رسماً حکومت منطقه [را] به عهده گرفت و مردم و طايفه [را] به حد اعلاي اعتلا و سربلندي و افتخار رسانيد.»[17]
برای خواندن کامل این مطلب بر روی ادامه مطلب کلیک کنید
حاجی خان پسر علی اکبر خان نوه شمس الدین سیوندی است که از حاکمان دیندار ومردم داربوده و همیشه مورد احترام و از نیکی از او یاد میشود .
پیشنهٔ این منطقه به دوران بسیار دور بر می‌کردد وتعدادی افراد بنام حاکم (خان) مدتی در این منطقه استقرار داشته بوده‌اند. حکومات قدیم این منطقه بصورت پراکنده و روستا به روستا بوده و هر روستا دارای قلعه و حکومت مستقل بوده چون همه خوانین این شهرستان قرابت فامیلی باهم داشته‌اند زیر نظر قلعه چاه شرف و شخص حاجی خان اداره و حمایت می‌شدند. حکومت حاجی خان تا شهر لار توسعه داشت و هنوز آب انبارهایی از ان زمان در مسیر لار به یادگار باقی مانده‌است. حاجی خان در شهر لار کشته شد می گویند که توسط شخصی به نام سید لاری برای مذاکره رفته بوده که غافلگیر شده و اورا کشته اند و همان جا بخاک سپرده شد. خوانین این منطقه عموماً انسان‌هایی وارسته، متدین و مردم دار بودند و بخاطر این خصوصیات مورد احترام مردم بوده‌اند هرچند با کنکاش در تاریخ کهن این خطه، می‌توان زمامدارانی یافت که به مردمان رنج کشیده هم عصر خود تعرضاتی کرده باشند.
این خان ها خود به چند دسته بودن که قائدها معروف ترینشانن که عده ای ماندن و عده ای هم به دیگر نقاط از جمله به شیراز عده ای خرمشهر و کنگان و... الان در این نقاط ساکن هستن
آثار باستانی
از مهم‌ترین آثار باستانی وراوی حمام معروف به حمام حاجی خانی است که بیش از دویست سال از تاریخ آن گذشته وآثارش باقی مانده‌است.قلعه ها نیز هنوز پا بر جا هستن اما به تازگی خبر دار شدم که مسئولان برای ایجاد جاده دست به تخریب این اثار باستانی زده اند.همچنین اب انبارها وخیلی از اثار دیگری نیز هستن.
نویسنده : امیر شمس
اگر از خان ها هستین در قسمت نظرات از خودتون بگین
